1. Tác Động Của Chiến Tranh Thương Mại Lên Sourcing
Hạn Chế Đất Hiếm Từ Trung Quốc:
Trung Quốc, kiểm soát 80% nguồn cung đất hiếm toàn cầu, đã áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với 5 nguyên tố đất hiếm và công nghệ tinh chế từ ngày 9/10/2025. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sourcing linh kiện công nghệ cao (pin EV, chip AI, thiết bị quốc phòng) tại Mỹ và các nước đồng minh. Doanh nghiệp Mỹ như Apple, Tesla, và Nvidia phải tìm nguồn cung thay thế từ Canada, Úc, hoặc Việt Nam, nơi có mỏ đất hiếm nhưng khai thác hạn chế.
- Tác động đến sourcing: Chi phí đất hiếm tăng 20-25% từ tháng 4/2025, đẩy doanh nghiệp tìm nguồn cung mới hoặc công nghệ thay thế (như pin không đất hiếm).
Thuế Quan Làm Gián Đoạn Chuỗi Cung Ứng:
Thuế quan Mỹ áp lên 100% hàng Trung Quốc (trung bình 57.6% từ 14/10/2025) và phí cảng 50 USD/tấn làm tăng chi phí nhập khẩu. Trung Quốc trả đũa bằng thuế 32.6% lên hàng Mỹ (nông sản, ô tô). Điều này buộc doanh nghiệp đa quốc gia như Walmart, Amazon, và Foxconn nghĩ đến việc chuyển hướng sourcing sang Việt Nam, Ấn Độ, và Mexico.
- Tác động thuế quan đến sourcing: Doanh nghiệp phải đàm phán lại hợp đồng cung ứng, kéo dài thời gian tìm nguồn (3-6 tháng). 70% công ty dệt may (VnExpress) và điện tử Mỹ tại Trung Quốc đang xem xét chuyển nhà máy sang Đông Nam Á, nhưng chi phí logistics tăng 10-15% do tắc nghẽn cảng.
2. Xu Hướng Chuyển Dịch Sourcing
Chuyển Hướng Sang Đông Nam Á và Việt Nam: Việt Nam nổi lên như điểm đến hàng đầu nhờ hiệp định thương mại tự do (FTA) với EU, Mỹ, và CPTPP, cùng chi phí lao động thấp (2-3 USD/giờ so với 5-7 USD/giờ tại Trung Quốc). Các ngành dệt may, giày dép, và điện tử (Samsung, LG) tăng sourcing từ Việt Nam, với xuất khẩu sang Mỹ đạt 112 tỷ USD (tăng 27% so với 2024).
Ví dụ: Samsung mở rộng nhà máy tại Thái Nguyên, dự kiến sản xuất 30% linh kiện bán dẫn từ Việt Nam vào 2026. Intel cũng tăng đầu tư vào nhà máy TP.HCM, tập trung vào chip AI.
Truyền thông Việt Nam nhấn mạnh cơ hội việc làm (500.000 lao động mới trong ngành sản xuất), nhưng VCCI cũng cảnh báo rủi ro phụ thuộc vào nguyên liệu thô từ Trung Quốc (70% linh kiện điện tử Việt Nam nhập từ Trung Quốc).
Sourcing Công Nghệ Cao: Mỹ đẩy mạnh “friend-shoring” (sourcing từ đồng minh như Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan) để đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng. Đài Loan (TSMC) và Hàn Quốc (Samsung) chiếm 60% nguồn cung chip toàn cầu, nhưng thiếu hụt công suất khiến Việt Nam và Ấn Độ trở thành lựa chọn phụ.
- Tác động đến sourcing: Doanh nghiệp phải đầu tư vào kiểm định chất lượng (QA/QC) và đào tạo lao động tại các thị trường mới, làm tăng chi phí ban đầu 15-20%.
- Sourcing Nội Địa Hóa Ở Trung Quốc: Trung Quốc thúc đẩy tự chủ nguồn cung qua chính sách “dual circulation” (tuần hoàn kép), giảm phụ thuộc vào Mỹ. Các công ty như Huawei và BYD tăng đầu tư vào nhà cung cấp nội địa (tăng 30% chi tiêu nội địa từ 2024).
3. Cơ Hội Và Rủi Ro Cho Việt Nam Trong Sourcing
Cơ Hội:
FDI Tăng Vọt: Việt Nam thu hút 36 tỷ USD FDI trong 9 tháng 2025, chủ yếu từ Mỹ, Nhật, và Hàn Quốc, nhờ chuyển dịch chuỗi cung ứng. Các ngành hưởng lợi: điện tử (Samsung, LG), dệt may (Nike, Adidas), và linh kiện ô tô (Hyundai).
Vị Trí Chiến Lược: Chính sách “FTA thế hệ mới” và vị trí gần Trung Quốc giúp Việt Nam trở thành trung tâm sourcing thay thế. Theo VCCI, 60% doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc xem Việt Nam là “điểm đến số 1”.
Ví dụ: Nhà máy sản xuất AirPods của Apple tại Bắc Ninh dự kiến đáp ứng 40% nhu cầu toàn cầu vào 2026.
Rủi Ro:
Phụ Thuộc Nguyên Liệu Trung Quốc: 70% nguyên liệu thô (đất hiếm, nhựa, linh kiện) vẫn nhập từ Trung Quốc, dễ bị ảnh hưởng nếu Bắc Kinh siết thêm kiểm soát.
Thiếu Lao Động Kỹ Năng Cao: Việt Nam thiếu 150.000 lao động công nghệ cao để đáp ứng nhu cầu sản xuất chip và AI (Theo Thanh Niên)
Chi Phí Tăng: Thuế quan lan tỏa làm giá nguyên liệu tăng 10-15%; logistics từ Việt Nam sang Mỹ mất 25-45 ngày, chậm hơn từ Trung Quốc (15-20 ngày).
4. Đề xuất Chiến Lược Sourcing Hiệu Quả Trong Bối Cảnh Hiện Tại
- Đa Dạng Hóa Nguồn Cung: Doanh nghiệp nên xây dựng danh mục nhà cung cấp từ nhiều quốc gia (Việt Nam, Ấn Độ, Mexico) để giảm rủi ro thuế quan và gián đoạn. Ví dụ: Nike đã chuyển 50% dây chuyền giày từ Trung Quốc sang Việt Nam và Indonesia.
- Tăng Đầu Tư Công Nghệ: Sử dụng AI và blockchain để tối ưu hóa quản lý chuỗi cung ứng, giảm thời gian kiểm định nguồn cung (giảm 20% chi phí theo McKinsey).
- Hợp Tác Địa Phương: Ở Việt Nam, doanh nghiệp cần hợp tác với các hiệp hội (VCCI, Vinatex) để tận dụng chính sách ưu đãi thuế và đào tạo lao động.
- Theo Dõi Chính Sách: Cập nhật danh mục thuế quan từ Mỹ (xem https://ustr.gov) và Trung Quốc (MOFCOM) để điều chỉnh chiến lược sourcing kịp thời.
5. Dự Báo Ngắn Hạn
- Tích Cực: Nếu đàm phán Mỹ-Trung tại APEC (11/2025) thành công, thuế quan có thể giảm về 20-25%, tạo cơ hội cho Việt Nam tăng xuất khẩu linh kiện sang cả hai thị trường.
- Tiêu Cực: Nếu Mỹ áp thuế 100% từ 11/11, chi phí sourcing từ Trung Quốc tăng 30-40%, đẩy nhanh chuyển dịch sang Việt Nam nhưng gây áp lực lên hạ tầng cảng biển (Cái Mép-Thị Vải quá tải 15%).
- Tổng thể, lĩnh vực sourcing đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các nước như Việt Nam, nhưng doanh nghiệp cần linh hoạt và đầu tư dài hạn để tận dụng cơ hội.
Mikoshido – giải pháp Sourcing & Logistics
toàn diện tại Việt Nam